نقش رکن‌نمای تشیع در پیکره صفوی: نگاهی به تعاملات سیاسی و اجتماعی

تشیع در دوران صفوی، فراتر از یک مذهب صرف، رکن اساسی در بنای هویت سیاسی و اجتماعی این سلسله بود. این جایگاه رفیع، نه تنها در ساختار قدرت حکومتی، بلکه در لایه‌های عمیق زندگی روزمره مردم نیز خود را نمایان می‌ساخت. نقش‌آفرینی تشیع در این دوره، علاوه بر مولفه‌های دینی، با پیچیدگی‌های سهمگین سیاسی و اجتماعی آن دوران درآمیخته بود.

نظام سیاسی صفویه، بر پایه تعالیم تشیع استوار بود. حاکمان صفوی با تکیه بر تشیع، مشروعیت خود را تثبیت و سلطه خود را گسترش می‌دادند. این امر، تنها به اعطای عنوان «خلیفه» به پادشاه ختم نمی‌شد، بلکه در هر سطح از دستگاه حکومتی، از دادگاه‌ها گرفته تا نظام اداری و حتی نظام مالیاتی، بازتابی از احکام و اصول تشیع دیده می‌شد. مذهب تشیع، با تبیین جایگاه امامت و رهبری، به عنوان ریسمان اتصال بین قدرت حاکمه و مردم عمل می‌کرد و مشروعیت و پایبندی به نظام را تضمین می‌نمود.